Historia Biblioteki

Tradycje istnienia Miejskiej Biblioteki Publicznej, jako biblioteki o charakterze publicznym, sięgają roku 1905 kiedy Maria Łukaszewska otrzymała od władz rosyjskich koncesję na założenie i prowadzenie wypożyczalni książek w Czeladzi.

Pierwszy tysiąc książek pozyskano z darów społeczeństwa, drugi - zakupiono ze środków uzyskanych od kopalni „Saturn”. Miejsce Biblioteka znalazła w „Starej Karczmie” na Rynku, gdzie dzięki wydatnej pomocy Tow. „Saturn” urządzono pomieszczenie biblioteczne i salę teatralną, gdzie ćwiczył i wystawiał sztuki teatr amatorski. W owym czasie działalność obu tych instytucji nastawiona była na szerzenie oświaty wśród robotników i ich rodzin.

Stale rosnące zbiory wymusiły zmianę lokalizacji i bibliotekę przeniesiono na ul. Zamurną (Pieńkowskiego) do domu Machniewskich, gdzie dodatkowo urządzono czytelnię czasopism.

W swojej historii biblioteka wielokrotnie zmieniała adres: mieściła się w prywatnych domach przy Rynku : Baciów i Kozłowskich czy znowu przy Pieńkowskiego w domu Juszczyków. Polityka władz rosyjskich zmusiła prowadzących do przekazania biblioteki pod opiekę Polskiej Macierzy Szkolnej (jako Książnicę im. Marii Łukaszewskiej), a po rozwiązaniu PMS w 1907 r., opiekę nad biblioteką sprawowało Polskie Stowarzyszenie Oświatowe (1909-1916). Reaktywowane w 1916 r. Koło Polskiej Macierzy Szkolnej w Czeladzi wśród priorytetowych zadań umieściło prowadzenie biblioteki. Prowadzili ją bezpłatnie członkowie PMS, np. w latach 1923-19289 nauczycielka Szkoły Podstawowej Nr 1 - Stanisława Łakomik. Biblioteka otwarta była wówczas trzy razy w tygodniu w godzinach 16.00 - 20.00 . Gdy w 1929 r. pracę w bibliotece podjęła Maria Nogajowa, wymiana książek prowadzona była przez trzy dni w tygodniu, a pozostałe popołudnia i wieczory przeznaczono na wieczory bajek dla dzieci i pogadanki dla młodzieży.

Biblioteka działała do 16 grudnia 1939 r., do czasu, gdy okupacyjne władze niemieckie nakazały zamknięcie biblioteki.

Zbiory z zamkniętej placówki Maria Nogajowa ukryła w swoim domu i w domach zaprzyjaźnionych czytelników. Narażając własne życie wysyłała książki Polakom przebywającym na robotach w Niemczech.

Zaraz po wyzwoleniu Czeladzi w styczniu 1945 r., biblioteka rozpoczęła swą działalność.

Miejsce znalazła w swoim przedwojennym lokum - w domu rodzinnym państwa Kozłowskich przy Placu 11 Listopada 8. Ponieważ miasto odmówiło pomocy finansowej, biblioteką zaopiekował się Związek Samopomocy Chłopskiej, który powierzył Marii Nogajowej ponowną organizację biblioteki. Od 1 stycznia 1949 r. biblioteka przeszła pod Zarząd Miasta i w końcu stała się Miejską Biblioteką Publiczną. Przybywało książek (w 1945 r. - 300 wol., 1949 - 1272, 1950 - 2220, 1951 - 4200), rosły szeregi czytelników ( w 1945 r. - 105, 1949 - 302, 1950 - 417, 1951 - 457) i znowu konieczna była zmiana lokalu. W 1951 r. biblioteka przeniosła się do budynku przy Placu Wolności 4 (dom Państwa Domańskich - obecnie kwiaciarnia), gdzie utworzono placówkę uniwersalną obsługująca dzieci, młodzież i dorosłych. Na kolejny lokal przyszło długo czekać, chociaż rosła liczba mieszkańców ( w 1949 r. - 15.500, 1950 - 19.803, 1955 - 24.425, 1958 - 30.362), rosła liczba czytelników (w 1955 - 207, 1960 - 1958), księgozbiór (w 1960 r. - 22.000 wol.) i lokal o powierzchni 55 m 2 pękał w szwach. Dopiero w 1964 r. pozyskano dodatkowy lokal przy Placu Wolności 32 (dom Baciów), gdzie utworzono wypożyczalnię dla dorosłych, a w dawnym lokalu zorganizowano palcówkę dziecięco-młodzieżową. Sytuacja lokalowa biblioteki uległa generalnej zmianie dopiero w 1971 r., gdy w grudniu oddano do użytku nowy gmach przy ul. 1 Maja 27. Znalazły tu miejsce dyrekcja biblioteki oraz agendy udostępniania: Wypożyczalnia i Czytelnia dla Dzieci i Młodzieży a także Wypożyczalnia dla Dorosłych i Czytelnia dla Dorosłych. Wcześniej powstały dwie nowe filie: w kwietniu 1957 r. Filia nr 1 przy ul. 17 Lipca 20 i w grudniu 1960 r. w dzielnicy Piaski przy ul. Łachwy 2. W 1976 r. utworzono Filię nr 3 w Szpitalu Miejskim w Czeladzi, w 1987 r. otworzyła swe podwoje Filia nr 4 na os. Piłsudskiego, w 1993 r. przez przejęcie zbiorów Biblioteki Zakładowej KWK „Saturn” powstała Filia nr 5.